Tarihin En Büyük Küresel Salgınları

Tarihin En Büyük Küresel Salgınları

Yazar: Emre Genel

Tarihin en büyük küresel salgınları, birkaç yüzyıl hatta yıl arayla meydana gelmiş ve milyonlarca insanın ölmesine sebep olmuştur. Bu salgın hastalıkların bir kısmının sebebinin ne olduğu bilinmekte ancak bazıları hala bir sır veya ihtimallerde kalmışlardır. Binlerce yıldır insanlığı vuran bu hastalıkların birçoğu sert tedbirler veya yıkımlar ile önlenebilmiş. Covid-19 salgını ile yeniden akıllara gelen tarihin en büyük küresel salgınları konusunu sıraladık. Bu salgınların bir kısmının hala durdurulamadığını ve can almaya devam ettiğini söyleyebiliriz.

 

1-    Milat Öncesi Salgın

Tarihin en büyük küresel salgınları binlerce yıl önce başlamıştı. Günümüzden yaklaşık beş bin yıl önce Çin’de baş gösteren tanımlanamayan bir virüs, bir şehri tamamıyla yok etti. Virüs yüzünden ölenlerin tümü yakıldı. Bulunan iskeletlerde çocuk, yetişkin ve yaşlı herkesin canını aldı. Günümüze kadar korunmuş tarihi bir sit alanında gün yüzüne çıkan bulgular, ölenlerin bir virüs kurbanı olduğunu gösteriyor. Virüs öylesine büyük bir rol oynamış ki o tarihten sonra kimse bölgede yaşamamış. Bölgenin yakınında bulunan başka bir toplu mezar, virüsün etkilerini gösteriyor.

 

2-    Atina Vebası: MÖ 430

Milattan önce 430 senelerinde Atina ve Sparta çatıştı. Bu savaştan bir süre sonra Atina halkı salgınla mücadele etti. Salgının etkilerinin 5 yıl sürdüğü sanılıyor ve bu sürede binlerce kişi öldü. Bazı tarihçiler bu sayının yüz bin olduğunu söylüyor. Bilim adamları bu salgın için yıllarca araştırma yaptı tifo, ebola gibi ihtimalleri üzerinde duruldu.

 

3-    Antonin Veba:165-180

Romalı askerlerin imparatorluğun kalbine taşıdığı düşünülen hastalık muhtemelen çiçekti. Tarihin en büyük küresel salgınları arasında yer almasının sebebi, toplamda beş milyon insanın ölümüne yol açmasıdır.

 

4-    Kıbrıs Vebası:250-271

Kıbrıs Vebası olarak adlandırılan salgın, o güne kadar dünyanın en gördüğü en ölümcül virüslerden biri olduğu biliniyor. Öyle ki, din adamları dünyanın sonunun geldiğini düşünmüşlerdi. Bu tehlikeli virüsün günde beş bin kişinin ölümünden sorumlu olduğu düşünülmekte. 2014 yılında Luksor’da yapılan bir arkeolojik kazıda, kireçlenmiş cesetlerle dolu toplu mezarlar bulundu. Burada kireç bir dezenfektan olarak kullanılmış. Tarihçiler bu salgının ne olduğu hakkında bir şey bulabilmiş değil.

 

5-    Jüstinyen Vebası: 541-542

İsmini Bizans imparatoru Jüstinyen’den alır. Onun hükümdarlığı döneminde Bizans’ta ortaya çıkan salgın, tahminlere göre dünyanın %10’un ölümünden sorumlu olan, dünyanın en ölümcül virüslerinden biri olarak düşünülüyor. 541 ve 542 yılları arasında Ortadoğu ve Batı Avrupa bölgelerinin tümü virüsten etkilenmiş ve daha sonra Ayasofya (o zamana kadar dünyanın inşa edilen en büyük katedrali) inşa edilmiştir.

 

6-    Kara Veba: 1346-1353

Asya’dan çıkarak tüm Avrupa’yı sardığı düşünülen bir salgındır. Uzmanlara göre bu salgın, dünya nüfusunun yarısının ölümüne sebep olmuş, tarihin en büyük virüslerinden biri. Salgına sebep olan şeyin, kemirgenlerde bulunan Yersinia Pestis adı verilen bakterisinin bir türü olduğu düşünülüyor. Kurbanların cesetleri, dünyanın çeşitli yerlerinde bulunan toplu mezarlara gömülmüştür.

 

7-    Cocoliztli salgını: 1545-1548

Salgının Meksika’da ortaya çıkarak Orta Amerika’da toplamda 16 milyon insanı öldürdüğü düşünülüyor. Zaten kuraklıkla mücadele eden insanlar, viral hemorajik ateşle gelen bu hastalıkla resmen kırıldı. Hastalığın kemirgenlerden yayıldığı düşünülmekteydi. Ölenlerin vücutlarında yapılan DNA araştırmaları sonucunda Salmonella olarak bilinen tifo bazlı enfekte bir hastalık olduğunu göstermiştir.

 

8-    Amerikan Vebaları: 16. Yüzyıl

Avrupalı öncülerin Amerika kıtasına getirdikleri çiçek dahil birçok hastalık, Amerikan yerlilerinden olan Kızılderililerin, İnkaların ve Azteklerin soyunun tükenmesine sebep olacaktı. Bazı tarihçiler, bu hastalık yüzünden yerlilerin %90 kadarının ölmüş olacağını düşünüyor.

Hastalıklar, 1519’da Hernán Cortés liderliğindeki bir İspanyol kuvvetinin Aztek başkenti Tenochtitlán’ı fethetmesine ve Francisco Pizarro liderliğindeki bir başka İspanyol kuvvetinin 1532’de İnkaları fethetmesine yardımcı oldu. İspanyollar her iki imparatorluğun topraklarını ele geçirdi. Her iki durumda da Aztek ve İnka orduları hastalık yüzünden harap olmuştu ve İspanyol kuvvetlerine dayanamadı ve yenildiler. Daha sonraki yenilgiler de bunun yüzünden gerçekleşmişti.

 

9-    Büyük Londra Vebası: 1665-1666

İngiltere’de meydana gelen son büyük ölümcül küresel salgın, II Charles döneminde gerçekleşmişti. 1965 yılında kendini gösteren veba, enfekte olmuş pirelerden gelen haşereler sayesinde hızla yayıldı. Sonunda veba sona erdiğinde, Londra nüfusunun %15’i hayatını kaybetmişti.

 

10- Büyük Marsilya Vebası: 1720-1723

Salgının Doğu Akdeniz’den gelen bir gemi ile birlikte Fransa kıyılarına geldiği düşünülüyor. Gemi ve mürettebat karantinaya alınmış ancak içinde bulunan kemirgenler hızla virüsü şehre taşımıştı. Toplamda yüz bin kişinin canını aldığı düşünülen bu salgın, dünyanın en büyük küresel salgınları arasında yer alır.

 

11- Rus vebası: 1770-1772

Moskova’da ortaya çıkan büyük bir salgın, sonunda halkın isyan etmesiyle sonuçlandı. İsyan sonucunda halkı meydanlara toplayan din adamları idam edilmişti. II Catherine, vebayı durdurabilmek için şehirdeki tüm fabrikaların kent dışına alınmasını emretti. Toplamda yüz bin kişinin bu virüs yüzünden öldüğü düşünülmekte.

 

12- Philadelphia sarı humma salgını: 1793

Tarihin en büyük küresel salgınları

Sarıhumma adı verilen bu hastalık, tarihin en büyük küresel vebalarından biri olarak bilinir. Kölelere yapılan insanlık dışı muamele ile hastalık patlaması yaşandı ve sivrisineklerin de yardımıyla beş binden fazla insan öldü.

 

13- Grip salgını: 1889-1890

Tarihin en büyük küresel salgınları

Modernleşen dünya ile ulaşım ve birçok şey kolaylaştı ve bu sosyal alanlarında artmasına sebep oldu. Buna bağlı olarak grip virüslerinin yayılması da kolaylaştı. Birkaç ayda tüm dünyaya yayılan virüs, bir milyondan fazla insanın ölmesine sebep oldu.

 

14- İspanyol Gribi: 1918-1920

Tarihin en büyük küresel salgınları

Bugüne kadar dünyada görülmüş en büyük virüs olma özelliğini taşıyan bu virüs, tüm dünyayı etkisi altına almış korkunç bir hastalıktı. Hastalığı ilk olarak İspanyolların dünyaya duyurulması ile adı İspanyol Gribi oldu. Yaklaşık beş yüz milyon kişi bu hastalığa yakalandı ve bu kurbanların %20’si hayatını kaybetti.

 

15-  AIDS pandemisi ve salgını: 1981’den günümüze

Tarihin en büyük küresel salgınları

Bugüne kadar en çok can alan virüs olma özelliği olan AIDS, 1981 yılından beri 35 milyondan fazla insanın ölümünden sorumlu. Tahminlere göre Afrika’daki insanlara bir maymundan geçen hastalık, zamanla tüm dünyaya yayılmış. Bugün 40 milyon kişi bu hastalığın pençesi altında yaşıyor.

 

16-  H1N1 Domuz Gribi salgını: 2009-2010

Tarihin en büyük küresel salgınları

2009 domuz gribi salgını, dünyanın geri kalanına yayılmadan önce 2009 baharında Meksika’da ortaya çıkan yeni bir H1N1 türünden kaynaklandı. CDC’ye göre, bir yılda virüs dünya çapında 1,4 milyar insanı etkiledi ve 151.700 ila 575.400 kişiyi öldürdü.

 

17- Batı Afrika Ebola salgını: 2014-2016

Tarihin en büyük küresel salgınları

Ebola, 2014 ile 2016 yılları arasında 28.600 bildirilen vaka ve 11.325 ölümle Batı Afrika’yı harap etti. Rapor edilen ilk vaka Aralık 2013’te Gine’de görüldü, ardından hastalık hızla Liberya ve Sierra Leone’ye yayıldı. Vakaların ve ölümlerin çoğu bu üç ülkede meydana geldi. Salgının yarasalardan kaynaklanan bir virüsten geldiği düşünülmekte.

 

Etiketler: dünyanın en büyük salgın hastalıkları salgın hastalıklar salgınlar tarihte yaşanmış salgın hastalıklar


Yorum yaz

BEN KİMİM?
Emre Rothzerg

Ben Avusturalya'dan Emre. Ruhunuza zenginlik katan bloguma hoşgeldiniz.

TAKİP EDİN:
İLETİŞİM:
[email protected]
SORUNUZ MU VAR?
ŞİMDİ ABONE OL